Đất chưa có sổ, khi ly hôn có thể chia tài sản không?

Đất Đai | 13/05/2024

Bạn đọc hỏi: Hai vợ chồng muốn ly hôn nhưng xảy ra tranh chấp tài sản ly hôn là mảnh đất và chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với mảnh đất này. Vậy khi ly hôn có thể yêu cầu Tòa án chia mảnh đất này không?

Chúng tôi trả lời như sau:

Để có thể giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất của vợ chồng khi ly hôn trước hết cần phải xác định được tài sản tranh chấp cụ thể là quyền sử dụng đất là tài sản riêng hay tài sản chung của vợ chồng.

1. Xác định tài sản chung – riêng trong tranh chấp quyền sử dụng đất khi ly hôn

Căn cứ theo Khoản 1 Điều 33 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về tài sản chung của vợ chồng như sau:

“Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.

Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.”

Vậy nên, nếu trong trường hợp nhà, đất có đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng chưa được cấp và tài sản này được xác định là tài sản chung của vợ chồng thì khi có yêu cầu phân chia, tòa án có thẩm quyền vẫn thụ lý, giải quyết.

Cũng cần lưu ý rằng, việc xác định đất đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay không phụ thuộc vào các yếu tố như:

– Giấy tờ, tài liệu của thửa đất trong quá trình sử dụng, quản lý

– Đất đang không có tranh chấp hay vi phạm trong quá trình sử dụng đất…

Về căn cứ để xác định tài sản riêng, theo quy định tại Điều 43 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì tài sản riêng của vợ chồng bao gồm:

• Tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn;
• Tài sản được thừa kế riêng, được tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân;
• Tài sản được chia riêng cho vợ, chồng; tài sản phục vụ nhu cầu thiết yếu của vợ, chồng và tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng.

Do đó trong trường hợp tranh chấp về quyền sử dụng đất trên thì để xác định đó là tài sản chung hay tài sản riêng của vợ chồng thì cần phải xác định thời gian có tài sản là lúc nào, nếu được tặng cho thì cần phải xác định được tặng cho một bên hay cho cả hai…

Tóm lại, đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ly hôn vẫn có thể được Tòa án phân chia khi người có yêu cầu chuẩn bị các tài liệu, giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở là tài sản chung của vợ chồng và đất này đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

2. Điều kiện yêu cầu phân chia đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Để yêu cầu phân chia đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cần thỏa mãn các điều kiện sau:

– Có yêu cầu chia tài sản tại tòa án thông qua đơn khởi kiện/đơn ly hôn đơn phương/đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn, thỏa thuận nuôi con, chia tài sản khi ly hôn;

– Có giấy tờ, tài liệu chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở là tài sản chung;

– Tại thời điểm giải quyết ly hôn, chia tài sản, nhà đất yêu cầu chia phải thỏa mãn các điều kiện để được cấp giấy chứng nhận theo quy định của Luật Đất đai, Luật Nhà ở (điều kiện về quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn…).

3. Cách chia tài sản khi xảy ra tranh chấp là quyền sử dụng đất

Đối với quyền sử dụng đất là tài sản riêng của vợ chồng

Trong trường hợp tranh chấp về quyền sử dụng đất của vợ chồng khi ly hôn nhưng có căn cứ nhằm xác định được quyền sử dụng đất đó là tài sản của một bên ví dụ như thông qua việc nhận thừa kế, được bố mẹ cho riêng, được mua trước khi kết hôn,… thì khi ly hôn tài sản đó là của bên nào thì vẫn thuộc bên đó.

Đối với quyền sử dụng đất là tài sản chung của vợ chồng

Căn cứ theo Khoản 2 Điều 62 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về Việc chia quyền sử dụng đất là tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn được thực hiện như sau:

“a) Đối với đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy sản, nếu cả hai bên đều có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì được chia theo thỏa thuận của hai bên; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định tại Điều 59 của Luật này.

Trong trường hợp chỉ một bên có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì bên đó được tiếp tục sử dụng nhưng phải thanh toán cho bên kia phần giá trị quyền sử dụng đất mà họ được hưởng;

b) Trong trường hợp vợ chồng có quyền sử dụng đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy sản chung với hộ gia đình thì khi ly hôn phần quyền sử dụng đất của vợ chồng được tách ra và chia theo quy định tại điểm a khoản này;

c) Đối với đất nông nghiệp trồng cây lâu năm, đất lâm nghiệp để trồng rừng, đất ở thì được chia theo quy định tại Điều 59 của Luật này;

d) Đối với loại đất khác thì được chia theo quy định của pháp luật về đất đai.”

Cụ thể đối với trường hợp tranh chấp về quyền sử dụng đất mà quyền sử dụng đất ở đây là tài tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân thì các bên có thể thỏa thuận với nhau về quyền sử dụng mảnh đất đó. Trong trường hợp nếu không thoả thuận được thì sẽ yêu cầu Tòa án giải quyết.

Trên đây là phần trả lời của chúng tôi. Công ty Luật TNHH Lưu Đại Nghĩa xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 0984867479 (SĐT Luật sư Ánh Tuyết) hoặc tư vấn trực tiếp tại VPGD: Phòng 1007 tầng 10 tòa A6B Nam Trung Yên đường Mạc Thái Tổ, phường Trung Hoà, quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.